Doğrudan Temin Yöntemi İle Araç Kiralaması:

...........tarafından araç ihtiyacının temini için açık ihale usulü ile ihalesi yapılan ve .......................... Ltd. Şti. uhdesinde bırakılarak 07.02.2011 tarihinde 2 yıllık süreli sözleşmeye bağlanan 24 araçlık Araç Kiralama Hizmet Alımı İşi’nin süresinin 2013 yılı Mart ayında sona ermesi üzerine yeni bir araç kiralama hizmet alımı işinin ihale edilmesi yerine 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22. maddesinin (c) bendine göre aynı yükleniciden doğrudan temin yöntemiyle araç kiralanması ile ilgili olarak;

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Doğrudan temin” başlıklı 22. maddesinde; “Aşağıda belirtilen hallerde ihtiyaçların ilân yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temini usulüne başvurulabilir:

…

c) Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden alınması…” hükmü yer almaktadır.

Söz konusu bu hükme göre bir ihtiyacın 4734 sayılı Kanun’un 22/c maddesi kapsamında doğrudan teminle giderilebilmesi için mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle, ilk alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden alınması gerekmekte olup bu kapsamda yapılacak alımlarda, Kanunun 5. maddesindeki rekabet, saydamlık, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve kaynakların verimli kullanılması ilkeleri ile Kanunun temel alım usullerinin gereği olarak; daha önce sözleşmeye bağlanmış asıl işin kapsam ve miktarının, idarenin ihtiyacını karşılayacak şekilde tespit edilmesi; toplam süreleri üç yılı geçmemek üzere asıl sözleşmeye dayalı olarak yapılacak alımların ise, ihtiyaca ilişkin asıl sözleşmeye bağlanan mal ve hizmet alımıyla ilgili olarak önceden öngörülmemekle birlikte ihtiyacın gereği olarak ortaya çıkmasına ve tamamlayıcı nitelikte bir alım olmasına dikkat edilmesi gerekmektedir. Ayrıca temine konu olacak mal ve hizmet alımları arasında da kabul edilebilir doğal bir bağlantı bulunmalıdır.

Diğer taraftan Kamu İhale Genel Tebliği’nde de belirtildiği üzere ihtiyaçların 4734 sayılı Kanunun 22. maddesinin (c) bendi kapsamında temini için, alımı gerçekleştirilecek mal ve hizmetin, mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun sağlanmasının zorunlu olduğunun idarelerin teknik birimlerince ya da ilgili kuruluşlardan teknik yardım alınarak saptanması gerekmektedir. Dolayısıyla bu tespitlerin yapılamadığı, ihtiyacın, uyum ve standardizasyon sorunu yaşanmaksızın başka gerçek veya tüzel kişilerden temininin mümkün olduğu durumlarda, 22/c kapsamında alım yapılması mümkün değildir. Zira 22/c maddesi kapsamında yapılacak olan alımlarda uyum ve standardizasyonun sağlanması için ihtiyacın ilk alım yapılan kişiden karşılanması hususundaki tespitin varlığı gerekmektedir. 

Dolayısıyla .......... tarafından araç ihtiyacının temini için açık ihale usulü ile ihalesi yapılan 24 araçlık Araç Kiralama Hizmet Alımı İşi’nin süresinin 2013 yılı Mart ayında sona ermesi üzerine yeni bir araç kiralama hizmet alımı işinin ihale edilmesi yerine aynı yükleniciden 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22. maddesinin (c) bendine göre doğrudan temin yöntemiyle araç kiralanmasının mevzuata uygun olmadığı anlaşılmaktadır.

Denetçi tarafından kaleme alınan sorguda 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun “Vekâletsiz İşgörme”ye ilişkin 10. bölümünde yer alan “İşin işsahibinin menfaatine yapılması hâlinde” başlıklı 529. maddesinde; “İşsahibi, işin kendi menfaatine yapılması hâlinde, işgörenin, durumun gereğine göre zorunlu ve yararlı bulunan bütün masrafları faiziyle ödemek ve gördüğü iş dolayısıyla üstlendiği edimleri ifa etmek ve hâkimin takdir edeceği zararı gidermekle yükümlüdür…

İşgören, yapmış olduğu giderleri alamadığı takdirde, sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre ayırıp alma hakkına sahiptir.” hükmünden hareketle mevzuatta öngörülen usule aykırı olarak yapılan alım nedeniyle yüklenicinin katlanmış olduğu maliyetler dışında elde ettiği kârının ödenmemesi gerektiği, dolayısıyla iş kapsamında yükleniciye ödenen .................-TL’nin % 5’i oranındaki yüklenici kârının kamu zararı oluşturduğu ileri sürülmüş ise de savunma ekinde yer alan belgelerin incelenmesi sonucunda sorgu konusu edilen araç kiralama işiyle ilgili olarak idare ile yüklenici arasında 05.03.2013 – 10.03.2014 tarihleri arasını kapsayan ..............TL bedelli bir sözleşmenin imzalandığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla ortada sözleşmenin bulunduğu bir konu hakkında 6098 sayılı Kanun’un vekâletsiz işgörmeye ilişkin hükümlerinin uygulanması mümkün görülmemektedir. 

Diğer taraftan 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 5. maddesine göre kamu idarelerinin mali faaliyet, karar ve işlemlerini hesap verme sorumluluğu çerçevesinde denetleyen ve denetim sonuçları hakkında TBMM’ye doğru, yeterli, zamanlı bilgi ve raporlar sunmakla görevli olan Sayıştayca gerçekleştirilen düzenlilik denetimleri kapsamında kamu idaresinin kamu zararına yol açmayan ancak kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olmayan, gelir, gider ve mallarına ilişkin işlemlerine yönelik denetim bulgularının düzenlilik denetimleri sonucunda hazırlanan mali denetim raporlarında yer alması gerekmektedir.

Yukarıda açıklanan gerekçelerle ........... tarafından araç ihtiyacının temini için açık ihale usulü ile ihalesi yapılan ve ................ ...... Ltd. Şti. uhdesinde bırakılarak 07.02.2011 tarihinde 2 yıllık süreli sözleşmeye bağlanan 24 araçlık Araç Kiralama Hizmet Alımı İşi’nin süresinin 2013 yılı Mart ayında sona ermesi üzerine yeni bir araç kiralama hizmet alımı işinin ihale edilmesi yerine 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22. maddesinin (c) bendine göre aynı yükleniciden doğrudan temin yöntemiyle araç kiralanması usulünün ilgili mevzuatında öngörülen hükümlere uygun olmadığı anlaşılmakla birlikte söz konusu alımda hizmetin idare tarafından alınmış olduğu ve yükleniciye fazla bir ödemede bulunularak idarenin zarara uğratıldığına dair bir kamu zararı tespitinin bulunmadığı görüldüğünden sorgu konusu ............ TL ile ilgili olarak ilişilecek bir husus bulunmadığına, ............oybirliğiyle karar verildi.