Maddi Duran Varlıklar İçin Düzenli Olarak Amortisman Ayrılmaması
Kurumun muhasebe kayıtları incelendiğinde, yıl sonunda maddi duran varlık bedellerinin ekonomik ömrü içerisinde giderleştirilmesi ve hesaben yok edilmesini izlemek için kullanılması gereken amortisman ayırma işlemleri taşınmazlar için kullanılmamaktadır.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinin 178 ve 179’uncu maddelerinde;
“257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-)
Hesabın niteliği
MADDE 178 - (1) Bu hesap, maddi duran varlık bedellerinin ekonomik ömrü içerisinde giderleştirilmesi ve hesaben yok edilmesini izlemek için kullanılır.
Hesabın işleyişi
MADDE 179 - (1) Birikmiş amortismanlar hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir.
Alacak
- Maddi duran varlıklar hesapları için ayrılan amortisman tutarları yıl sonunda bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.
- Yıl sonunda maddi duran varlıklar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu ortaya çıkan değerleme artışı ilgili maddi duran varlık hesabına borç; amortisman tutarlarındaki artış bu hesaba, maddi duran varlık değer artışı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına alacak kaydedilir.
Borç
- Amortismana tabi tutulduktan sonra her ne suretle olursa olsun kayıtlardan çıkarılan maddi duran varlık tutarlarının ayrılan amortisman tutarı bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.
- Yıl sonunda maddi duran varlıklar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu ortaya çıkan değerleme azalışı ilgili maddi duran varlık hesabına alacak; amortisman tutarlarındaki azalış bu hesaba, maddi duran varlık değer azalışı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç kaydedilir.” hükmü yer almaktadır.
Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği Genel Tebliği 4’üncü maddesinde;
“Duran varlıklar için amortisman ve tükenme payı ayrılmasında normal amortisman yöntemi uygulanır. Bu yönteme göre varlıklar için amortisman ve tükenme payı, varlığın yararlanma süresine göre (Ek: 1) ’de yer alan “Amortisman ve Tükenme Payı Süre ve Oranları Listesi’nde belirlenen oranlarda her sene eşit olarak ayrılır.” hükmü yer almaktadır.
Aynı Tebliğin 8’inci maddesinde ;
“(1) Amortismana tabi her bir varlık “Duran Varlıklar Amortisman ve Yeniden Değerleme Defterine” kaydedilir.
Tutarları bu Tebliğde belirtilen limitleri aşmayan duran varlıklar ile 256-Diğer Maddi Duran Varlıklar Hesabı, 260-Haklar Hesabı, 263-Araştırma ve Geliştirme Giderleri Hesabı, 264-Özel Maliyetler Hesabı, 267-Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar Hesabı, 271-Arama Giderleri Hesabı ile 277-Diğer Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar Hesabında kayıtlı duran varlıklar bu deftere kaydedilmeyecektir.
Tutarına bakılmaksızın taşınırların ilgili yönetmelikleri çerçevesinde taşınır kayıtlarında; taşınır kayıtlarında izlenmeyen diğer duran varlıkların (Haklar, lisanslar vb.) ise hesaplardan çıkarılıncaya kadar idari kayıtlarda izlenilmesine devam edileceği tabiidir.” hükmü yer almaktadır.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinin, “Duran varlıklar amortisman ve yeniden değerleme defteri (Örnek- 65)" başlıklı 447’inci maddesinde ise;
“(1) Duran varlıkların amortisman ve yeniden değerlemesine ilişkin bilgilerin kaydedildiği bu defter, duran varlıkların çeşitlerine göre bölümlere ayrılmak suretiyle tutulur.
Kayda alınan duran varlıkların cinsi, nevi, miktarı, edinme tarihi, edinme değeri, amortisman oranı ile yeniden değerleme oranına ilişkin bilgiler deftere sütun başlıklarına göre kaydedilir.
Kayda alınan maddi olmayan duran varlıklara ilişkin bilgiler de yukarıdaki fıkrada açıklandığı şekilde bu deftere sütun başlıklarına göre kaydedilir.
Maddi duran varlığın maliyetine eklenmesi gereken onarım ve değişiklik yapılması durumunda, maddi duran varlık yeni satın alınmış gibi değerlendirilerek onarım ve değişikliğin hangi duran varlıkla ilgili olduğu defterin “cinsi ve nevi” sütununda belirtilmek suretiyle kaydedilir.
Daha sonraki yıllara ait amortisman ayırma ve yeniden değerleme işlemlerine ilişkin bilgiler, duran varlıklar tamamen amorti edilene kadar defterin sayfalarında yer alan ilgili sütunlara kaydedilerek izlenir.
Kayıttan düşülmesi gereken maddi duran varlıklar defterin “satış veya terkin tarihi” sütununa, satıldığı veya terkin edildiği belirtilmek suretiyle kaydedilir” hükmü yer almaktadır.
Kayseri Kocasinan Belediyesi envanterinde bulunan taşınmazlar için ayrılan 9.077.991,21 TL amortismanın güncellenerek Mahalli İdareler Bütçe Muhasebe Yönetmeliğine uygun şekilde düzenlenmesi ve mevzuat hükümlerine aykırılığın giderilmesi gerekmektedir.