T.C.
ÇEVRE, ŞEHİRCİLİK VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BAKANLIĞI
Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü
Sayı: E-53773008-622.02-6282867 02/05/2023
Konu: İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Sürecinde
Görev Yapan Teknik Personelin Arazi
Tazminatı
……………. BELEDİYE BAŞKANLIĞINA
İlgi: 07.04.2023 tarihli ve E-28815000-804.01-717/4680 sayılı yazı.
Başkanlığınızda tekniker unvanı ile görev yapmakta olan personele ek özel hizmet tazminatı
(arazi tazminatı) verilip verilemeyeceğine ilişkin ilgi yazı incelenmiştir.
Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun "Zam ve Tazminatlar" başlıklı 152
nci maddesinde, “...Teknik Hizmetler Sınıfına dahil kadrolarda bulunan personelden açık çalışma
mahallerinde fiilen çalışanlara, bulundukları kadrolar esas alınmak suretiyle, çalışılan her gün için
belirlenecek oranlarda ve üçer aylık dönemler itibarıyla toplamı 60 puanı aşmayacak şekilde, dönem
sonlarında ödenmek üzere ek özel hizmet tazminatı verilebilir…” hükmü yer almaktadır.
Diğer yandan, 2006/10344 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Devlet Memurlarına Ödenecek
Zam ve Tazminatlara İlişkin Karar eki Özel Hizmet Tazminatının düzenlendiği II Sayılı Cetvelin (E)
Teknik Hizmetler Bölümünün 6 ncı sırasında, “Teknik Hizmetler Sınıfına ait kadrolarda bulunan
personelden; büro, atölye, ısı santralı, laboratuar, tesis (sosyal tesisler dahil), işletme, fabrika ve hizmet
binaları dışında olmak şartıyla arazi, şantiye, inşaat, baraj, park, bahçe, maden, açık alanlarda kurulu
tarım ve hayvancılık uygulama birimleri ve yol gibi açık çalışma mahallerinde fiilen çalışanlara
(belirtilen mahallerde yapılan kontrollük hizmetleri dahil), çalışılan her gün için aşağıda gösterilen
oranlarda ayrıca özel hizmet tazminatı ödenir. Faal durumdaki hizmet binalarının tadilat, bakım ve
onarımı işleri açık çalışma mahalli kapsamında değerlendirilmez…
Bu ek özel hizmet tazminatının ödenmesinde ilgililerin kadroları esas alınır. Tazminatın
kimlere ödeneceği; iş programları ve çalışma mahallerinin özellikleri dikkate alınarak, üçer aylık
dönemler itibarıyla ilgili birim amirlerince belirlenir. Ödemeler görevin filen yerine getirilmesinden
sonra üçer aylık dönem sonlarında yapılır…” hükmü yer almaktadır.
Öte yandan, 160 Seri Nolu Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliğinde ise, “II sayılı Cetvelin
(E) Teknik Hizmetler Bölümünün 6 ncı sırasında, Teknik Hizmetler Sınıfına ait kadrolarda bulunan
personelden; büro, atölye, ısı santralı, laboratuar, tesis (sosyal tesisler dahil), işletme, fabrika ve hizmet
binaları dışında olmak şartıyla arazi, şantiye, inşaat, baraj, park, bahçe, maden, açık alanlarda kurulu
tarım ve hayvancılık uygulama birimleri ve yol gibi açık çalışma mahallerinde fiilen çalışanlara
(belirtilen mahallerde yapılan kontrollük hizmetleri dahil), çalışılan her gün için %3, %2 ve %1,2
oranlarında ek özel hizmet tazminatı ödeneceği; bu şekilde ödenecek ek özel hizmet tazminatı
toplamının üçer aylık dönemler itibarıyla %60, %40 ve %24 oranlarını aşamayacağı, bu ilave
tazminatın kimlere ödeneceğinin ise iş programları ve çalışma mahallerinin özellikleri dikkate
alınarak, üçer aylık dönemler halinde, ilgili birim amirlerince belirleneceği ve ödemelerin görevin
fiilen yerine getirilmesinden sonra üçer aylık dönem sonlarında yapılacağı hükme bağlanmıştır.
Buna göre, kadroları Teknik Hizmetler Bölümünün l ila 4 üncü sırasında sayılanlara, söz
konusu ek özel hizmet tazminatının ödenebilmesi için;
a) Bu personelin büro, atölye, ısı santralı, laboratuar, tesis (sosyal tesisler dahil), işletme,
fabrika ve hizmet binaları gibi “kapalı mahaller” dışında arazi, park, bahçe, şantiye, inşaat, maden,
2
açık alanlarda kurulu tarım ve hayvancılık uygulama birimleri, yol, tünel, demiryolu, büyük içme suyu,
köprü, kıyı yapıları, baraj v.b. açık çalışma mahallerinde görevlendirilmiş ve bu mahallerde fiilen
çalışmış olmaları,
b) Söz konusu görevlendirmelere ilişkin olarak ilgili birim amirlerince belirlenen görev ve
isimleri ihtiva eden listelerin ibrazı,
yeterli olacaktır.
Faal durumdaki hizmet binalarının tadilat, bakım ve onarım işleri açık çalışma mahalli
kapsamında değerlendirilmeyecektir.
Söz konusu ek özel hizmet tazminatı oranları, kontrol edilen cetvellerde gösterilmeyecektir.
Bu ödeme ilgililerin kadroları esas alınarak görevin fiilen yerine getirilmesinden sonra üçer
aylık dönem sonlarında yapılacaktır. Söz konusu listeler programlanmış ve önceden bilinebilen işler
dikkate alınarak hazırlanacak, muhtemel işler söz konusu listelerde yer almayacaktır.
İlgili birim amirlerince hazırlanan listelerde yer almamakla birlikte, yukarıda belirtilen açık
çalışma mahallerinde fiilen çalıştığını tevsik edenlere, birim amirlerinin onayı ile söz konusu ödeme
yapılabilecektir.
Birim amirleri, iş programlarını ve personelin bir önceki üç aylık dönemlerindeki büro içi ve
büro dışı çalışmalarını dikkate alarak her üç ayda bir ek özel hizmet tazminatı ödemesi yapılacak
personel listelerini yeniden gözden geçireceklerdir. Birim amirlerince düzenlenecek listelerde
personelin unvanı, adı-soyadı ve görevlendirildiği işler ayrıntılı olarak yer alacaktır.
Üç aylık görevlendirme listeleri hazırlanırken önceki dönemler ve önceki yıllardaki iş
programları ile personelin çalışma mahalleri göz önünde bulundurulacaktır…” açıklamasına yer
verilmiştir.
Yukarıda yer verilen mezkûr Kanun, Bakanlar Kurulu Kararı ile Tebliğin konuya ilişkin
hükümlerinin birlikte tetkikinden;
- Arazi tazminatının teknik hizmetler sınıfına dahil kadrolarda bulunan personelden açık
çalışma mahallerinde fiilen çalışanlara ödeneceği,
- Açık çalışma mahallinden ne anlaşılacağı hususunun ayrıntılı olarak belirtildiği,
- Tazminatın kimlere ödeneceği, iş programları ve çalışma mahallerinin özellikleri dikkate
alınarak, üçer aylık dönemler itibarıyla ilgili birim amirlerince belirleneceği
- Birim amirlerince belirlenen görev ve isimleri ihtiva eden listeler oluşturulması gerektiği,
- Birim amirlerince düzenlenecek listelerde personelin unvanı, adı-soyadı ve görevlendirildiği
işlerin ayrıntılı olarak yer alacağı,
- Bu listelerin programlanmış ve önceden bilinebilen işler dikkate alınarak hazırlanacağı,
muhtemel işlerin söz konusu listelerde yer alamayacağı,
- Listelerde yer almamakla birlikte, açık çalışma mahallerinde fiilen çalıştığını tevsik edenlere,
birim amirlerinin onayı ile söz konusu ödemenin yapılabileceği,
- Birim amirlerinin, iş programlarını ve personelin bir önceki üç aylık dönemlerindeki büro içi
ve büro dışı çalışmalarını dikkate alarak her üç ayda bir ek özel hizmet tazminatı ödemesi yapılacak
personel listelerini yeniden gözden geçirmeleri gerektiği,
- Üç aylık görevlendirme listeleri hazırlanırken önceki dönemler ve önceki yıllardaki iş
programları ile personelin çalışma mahallerinin göz önünde bulundurulacağı,
anlaşılmaktadır.
Açık çalışma mahallerine yapılan kontrollük faaliyetleri de açık çalışma mahallerinde fiilen
çalışma olarak kabul edilmektedir. Bu minvalde İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin
Yönetmeliğinin tetkik edilmesi gerekmektedir.
Mezkur Yönetmeliğin;
13 üncü maddesinde, “İşyeri açma ve çalışma ruhsatı verilen işyerleri, yetkili idareler
tarafından ruhsatın verildiği tarihten itibaren en geç bir ay içinde kontrol edilir. İşyerinin bu süre içinde
kontrol edilmemesi halinde ruhsat kesinleşir. Kontrol görevini yerine getirmeyen yetkili idare
görevlileri hakkında kanunî işlem yapılır.
3
İşyeri açma ve çalışma ruhsatının verilmesinden sonra yapılacak denetimlerde mevzuata uygun
olmayan unsurların ve noksanlıkların tespiti halinde, işyerine bu noksanlık ve hatalarını gidermesi için
bir defaya mahsus olmak üzere onbeş günlük süre verilir.
Verilen süre içinde tespit edilen noksanlık ve aykırılıklar giderilmediği takdirde, ruhsat iptal
edilerek işyeri kapatılır. Ayrıca ilgililerin yalan, yanlış ve yanıltıcı beyanı varsa haklarında kanunî
işlem yapılır.” hükmü,
21 inci maddesinde, “Yer seçimi ve tesis kurma izni verilmiş veya deneme izni sonunda
çalışmasında sakınca bulunmadığı anlaşılan birinci sınıf gayrisıhhî müesseselerin çalışabilmesi için
müracaatı takip eden yedi gün içinde yetkili idarenin inceleme kurulu tarafından yerinde inceleme
yapılır. Çevre izni veya çevre izin ve lisans belgesi mevzuat hükümlerine uygun olan yerler için diğer
tüm bilgi ve belgeler de dikkate alınmak suretiyle, Örnek 4’teki açılma izni raporu düzenlenir ve yetkili
idareye sunulur. Yetkili idarenin en üst amiri veya görevlendireceği yetkili tarafından üç gün içerisinde
işyeri açma ruhsatı düzenlenir.
Birinci sınıf gayrisıhhî müessese başvuru ve beyan formunda yer alan bilgiler esas alınarak bir
ay içinde yapılan denetimlerde, beyan edilen hususlara aykırı bir durumun tespiti halinde ilgililer
hakkında gerekli kanunî işlem yapılır. Aykırılık ve noksanlıklar toplum ve çevre sağlığı açısından bir
zarar doğurmuyorsa, tedbirlerin alınması ve noksanlıkların giderilmesi için bir yılı geçmemek üzere
süre verilir. Verilen süre içinde aykırılık ve noksanlıklarını gidermeyen işletmelerin faaliyeti söz
konusu aykırılık ve noksanlıklar giderilinceye kadar durdurulur.” hükmü,
23 üncü maddesinde, “…
İkinci ve üçüncü sınıf işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilen işyerleri, yetkili idare tarafından
bir ay içinde kontrol edilir. Bu süre içinde kontrol edilmemesi halinde, ilgili, çalışma ruhsatı almış
sayılır ve kontrol görevini süresinde yerine getirmeyen kamu görevlileri hakkında yetkili idareler
tarafından yasal hükümler uygulanır.
Ruhsat verilmesini takiben yapılacak kontrol ve denetimlerde, ikinci fıkrada belirtilen
kriterlere aykırı beyan ve durumun tespiti halinde, işyerine bir defaya mahsus olmak üzere onbeş
günlük süre verilir. Verilen süre içinde noksanlık ve aykırılıklar giderilmediği takdirde verilmiş olan
ruhsat, yetkili idare tarafından iptal edilerek işyeri kapatılır ve ilgililer hakkında ruhsat vermeye yetkili
idareler tarafından ayrıca yasal işlem yapılır...” hükmü,
24 üncü maddesinde “ Gayrisıhhî müesseseler, çevre ve toplum sağlığı açısından yetkili
idareler tarafından denetlenir. Yetkili idarenin en üst amiri veya görevlendireceği kişi gerekli tedbirleri
almak veya aldırmakla sorumludur.” hükmü,
Ek 3 üncü maddesinde, “13 üncü maddenin birinci fıkrası, 21 inci maddenin ikinci fıkrası ve
23 üncü maddenin beşinci fıkrası uyarınca yapılacak ilk denetimden sonra yetkili idarelerce yapılacak
denetimlerde, işletmecinin kusurlu fiili sebebiyle iş yerinde oluşmuş, mer’i mevzuata aykırılıkların ve
noksanlıkların tespiti halinde, bu aykırılıkların ve noksanlıkların giderilmesi için işletmeciye bir
defaya mahsus onbeş günlük süre verilir. Verilen süre içinde tespit edilen aykırılıkların ve
noksanlıkların giderilmemesi halinde 1608 sayılı Kanunun 1 inci maddesi gereğince işletmeciye idari
para cezası verilir. Ayrıca gayrisıhhî müesseselerde aykırılık ve noksanlıklar giderilinceye kadar, sıhhi
müesseselerde ise yetkili idarenin öngördüğü ve onbeş günden fazla olmayan bir süre kadar faaliyetin
menine karar verilir. Aykırılıkların ve noksanlıkların giderildiğinin tespiti halinde iş yeri hakkında
verilmiş olan men kararı derhal kaldırılır. Umuma açık istirahat ve eğlence yerleri bakımından 2559
sayılı Kanunun 6 ncı ve 8 inci madde hükümleri saklıdır.
(Ek fıkra:RG-25/12/2020-31345-C.K-3327/1 md.) Ana faaliyet konusuna tali faaliyet olarak
vale hizmetini işleten işyerlerince yukarıdaki fıkrada belirtilen idari yaptırımlara rağmen aykırılık ve
noksanlıkların faaliyetten men edilen süre içerisinde giderilememesi durumunda bu işyerlerine ait
ruhsata işlenen tali faaliyet kısmı iptal edilir.” hükmü yer almaktadır.
Bu hükümlerin birlikte tetkikinden, işletmelerin ruhsata uygunluğu veya iş yeri denetim ve
kontrolü faaliyetinin süreklilik arz eden bir faaliyet olduğu anlaşılmaktadır.
4
Bu itibarla, Ruhsat ve Denetim Müdürlüğünde görev yapan tekniker unvanlı personelin iş yeri
açma ve çalışma ruhsatı almak için Belediyenize başvuran işletmelerin ruhsata uygunluğu veya iş yeri
denetim ve kontrolünün "açık çalışma mahallinde kontrollük faaliyet kapsamına" girdiği ve yukarıda
yer verilen kriterler çerçevesinde yapılması halinde ek özel hizmet tazminatı (arazi tazminatı)
ödenmesinin mümkün olduğu değerlendirilmektedir.
Bilgilerini rica ederim.
…………..
Bakan a.
Yerel Yönetimler Genel Müdürü